NEML SURESİ
1. Ta sın tilke ayatül kur'ani ve kitabim mübın
2. Hüdev ve büşra lil mü7minın
3. Ellezıne yükıymunes salate ve yü'tunez zekate ve hüm bil ahırati hüm yukınun
4. İnnellezıne la yü'minune bil ahırati zeyyenna lehüm a'malehüm fe hüm ya'mehun
5. Ulaikellezıne lehüm suül azabi ve hüm fil ahırati hümül ahserun
6. Ve inneke le tülekkal kur'ane mil ledün hakımin alım
7. İz kale musa li ehlihı innı anestü nara seatiküm minha bi haberin ev atıküm bi şihabin kabeşil lealleküm tastalun
8. Felemma caeha nudiye em burike men fin nari ve men havleha ve sübhanellahi rabbil alemın
9. Ya musa innehu enellahül azızül hakım
10. Ve elkı asak felemma raaha tehtezzü ke enneha cannüv vella müdbirav ve lem yüakkıb ya musa la tehaf innı la yehafü ledeyyel murselun
11. İlla men zaleme sümme beddele husnem ba'de suin fe innı ğafurur rahıym
12. Ve edhıl yedeke fı ceybike tahruc beydae min ğayri suin fı tis'ı ayatin ila fir'avne ve kavmih innehüm kanu kavmen fasikıyn
13. Felemma caethüm ayatüna mübsıraten kalu haza sıhrum mübın
14. Ve cehadu biha vesteykanetha enfüsühüm zulmev ve ulüvva fenzur keyfe kane akıbetül müfsidın
15. Ve le kad ateyna davede ve süleymane ılma ve kalel hamdü lillahillezı faddalena ala kesırim min ıbadihil mü'minın
16. Ve verise süleymanü davude ve kale ya eyyühen nasü ullimna mentıkat tayri ve utına min külli şey' inne haza le hüvel fadlül mübın
17. Ve huşira li süleymane cünudühu minel cinni vel insi vet tayri fe hüm yuzeun
18. Hatta iza etev ala vadin nemli kalet nemletüy ya eyyühen nemlüdhulu mesakineküm la yahtımenneküm süleymanü ve cünudühu ve hüm la yeş'urun
19. Fe tebesseme dahıkem min kavliha ve kale rabbi evzı'nı en eşküra nı'metekelletı en'amte aleyye ve ala valideyye ve en a'mele salihan terdahü ve edhılnı bi rahmetike fı ıbadikes salihıyn
20. Ve tefekkadet tayra fe kale maliye le eral hüdhüde em kane minel ğaibın
21. Le üazzibennehu azaben şedıden ev le ezbehannehu ev le ye'tiyennı bi sultanim mübın
22. Fe mekese ğayra beıydin fe kale ehattü bi ma lem tühıt bihı ve ci'tüke min sebeim bi nebiy yekıyn
23. İnnı vecedtümraeten temlikühüm ve utiyet min külli şey'iv ve leha arşün azıym
24. Vecedtüha ve kavmeha yescüdune liş şemsi min dunillahi ve zeyyene lehümüş şeytanü a'malehüm fe saddehüm anis sebıli fehüm la yehtedun
25. Ella yescüdu lillahillezı yuhricül hab'e fis semavati vel erdı ve ya'lemü ma tuhfune ve ma tu'linun
26. Allahü la ilahe illa hüve rabbül arşil azıym
27. Kale senenzuru e sadakte em künte minel kazibın
28. İzheb bi kitabı haza fe elkıh ileyhim sümme tevelle anhüm fenzur maza yarciun
29. Kalet ya eyyühel meleü innı ülkıye ileyye kitabün kerım
30. İnnehu min süleymane ve innehu bismillahirrahmanirrahıym
31. Ella ta'lu aleyye ve'tunı müslimın
32. Kalet ya eyyühel meleü eftunı fı emrı ma küntü katıaten emrah hatta teşhedun
33. Kalu nahnü ülu kuvvetiv ve ülu be'sin şedıdiv vel emru ileyki fenzurı maza te'mürın
34. Kalet innel müluke iza dehalu karyeten efseduha ve cealu eızzete ehliha ezilleh ve kezalike yefalun
35. Ve innı mürsiletün ileyhim bi hedeyyetin fe nazıratüm bime yarciul mürselun(25. Ayet secde ayetidir.)
36. Felemma cae süleymane kale etümidduneni bi malin fema ataniyellahü hayrum mimma ataküm bel entüm bi hediyyetiküm tefrahun
37. İrcı'ileyhim fe lene'tiyennehüm bi cünudil la kıbele lehüm biha ve le nuhricennehüm minha ezilletev ve hüm sağırun
38. Kale ya eyyühel meleü eyyüküm ye'tını bi arşiha kable ey ye'tunı müslimın
39. Kale ıfrıtüm minel cinni ene atıke bihı kable en tekume mim mekamik ve innı aleyhi le kaviyyün emın
40. Kalellezı ındehu ılmüm minel kitabi ene atıke bihı kable ey yertedde ileyke tarfük felmma raahü müstekırran ındehu kale haza min fadli rabbı li yeblüvenı e eşküru em ekfür ve men şekera fe innema yeşküru li nefsih ve men kefera fe inne rabbı ğaniyyün kerım
41. Kale nekkiru leha arşeha nenzur e tehtedı em tekunü minellezıne la yehtedun
42. Felemma caet kıyle e hakeza arşük kalet keennehu hu ve utınel ılme min kabliha ve künna müslimın
43. Ve saddeha ma kanet ta'büdü min dunillah inneha kanet min kavmin kafirın
44. Kıyle lehedhulis sarh felemma raethü hasibethü lüccetev ve keşefet an sakayha kale innehu sarhum mümerradüm min kavarır kalet rabbi innı zalemtü nefsı ve eslemtü mea süleymane lillahi rabbil alemın
45. Ve le kad erselna ila semude ehahüm salihan enı'büdüllahe fe izahüm ferıkani yahtesımun
46. Kale ya kavmi lime testa'cilune bis seyyieti kablel haseneh lev la testağfirunellahe lealleküm türhamun
47. Kalüt tayyerna bike ve bi mem meak kale tairuküm ındellahi bel entüm kavmün tüftenun
48. Ve kane fil medıneti tis'atü rahtıy yüfsidune fil erdı ve la yuslihun
49. Kalu tekasemu billahi le nübeyyitennehu ve ehlehu sümme le nekullenne li veliyyihı ma şehidna mehlike ehlihı ve inna le sadikın
50. Ve mekeru mekrav ve mekerna mekrav ve hüm la yeş'urun
51. Fenzur keyfe kane akıbetü mekrihim enna demmernahüm ve kavmehüm ecmeıyn
52. Fe tilke büyutühüm haviyetem bima zalemu inne fı zalike le ayetel li kavmiy ya'lemun
53. Ve enceynellezıne amenu ve kanu yettekun
54. Ve lutan iz kale li kavmihı ete'tunel fahışete ve entüm tübsırun
55. E inneküm le te'tuner ricale şehvetem min dunin nisa' bel entüm kavmün techelun
56. Fe ma kane cevabe kavmihı illa en kalu ahricu ale lutım min karyetiküm innehüm ünasüy yetetahherun
57. Fe enceynahü ve ehlehu illemraetehu kaddernaha minel ğabirın
58. Ve emtarna aleyhim metara fe sae metarul münzerın
59. Kulil hümdü lillahi ve selamün ala ıbadihillezınastafa allahü hayrun emma yüşrikun
60. Emmen halekas semavati vel erda ve enzele leküm mines semai maa fe embetna bihı hadaika zate behceh ma kane leküm en tümbitu şeceraha e ilahüm meallah bel hüm kavmüy ya'dilun
61. Emmen ceallel erda kararav ve cealle hılaleha enharav ve ceale leha ravasiye ve ceale beynel bahrayni haciza e ilahüm meallah bel ekseruhüm la ya'lemun
62. Emmey yücıbül mudtarra iza deahü ve yekşifüs sue ve yec'alüküm hulefael ard e ilahüm meallah kalılem ma tezekkerun
63. Emmey yehdıküm fı zulümatil berri vel bahri ve mey yursilür riyaha büşram beyne yedey rahmetih e ilahüm meallah tealellahü amma yüşrikun
64. Emmey yebdeül halka sümme yüıydühu ve mey yerzükuküm mines semai vel ard e ilahüm meallah kul hatu bürhaneküm in küntüm sadikıyn
65. Kul la ya'lemü men fis semavati vel erdıl ğaybe illellah ve ma yeş'urune eyyane yüb'asun
66. Belid darake ılmühüm fil ahırati bel hüm fı şekkim minha bel hüm minha amıun
67. Ve kalellezıne keferu e iza künna türabev ve abaüna einna le muhracun
68. Le kad vüıdna haza nahnü ve abaüna min kablü in haza illa esatıyrul evvelın
69. Kul sıru fil erdı fenzuru keyfe kane akıbetül mücrimın
70. Ve la tahzen aleyhim ve la tekün fı daykım mimma yemkürun
71. Ve yekulune meta hazel va'dü in küntüm sadikıyn
72. Kul asa ey yekune radife leküm ba'dullezı testa'cilun
73. Ve inne rabbeke le zu fadlin alen nasi ve lakinne ekserahüm la yeşkürun
74. Ve inne rabbeke le ya'lemü ma tükinnü suduruhüm ve ma yu'linun
75. Ve ma min ğaibetin fis semai vel erdı illa fı kitabim mübın
76. İnne hazel kur'ane yekussu ala benı israıle ekserallezı hüm fıhi yahtelifun
77. Ve innehu lehüdev ve rahmetül lil mü7minın
78. İnne rabbeke yakdıy beynehüm bi hukmih ve hüvel azızül alım
79. Fe tevekkel alellah inneke alel hakkıl mübın
80. İnneke la tüsmiul mevta ve la tüsmius summed düae iza vellev müdbirın
81. Ve ma ente bi hadil umyi an dalaletihim in tüsmiu illa mey yü'minü bi ayatina fe hüm müslimun
82. Ve iza vekaal kavlü aleyhim ahracna lehüm dabbetem minel erdı tükellimühüm ennen nase kanu bi ayatina la yukınun
83. Ve yevme nahşüru min külli ümmetin fevcem mimmey yükezzibü bi ayatina fehüm yuzeun
84. Hatta iza cau kale e kezzebtüm bi ayatı ve lem tühıytu biha ilmen emma za küntüm ta'melun
85. Ve vekaal kavlü aleyhim bima zalemu fe hüm la yentıkun
86. E lem yerav enna cealnel leyle li yeskünu fıhi ven nehara mübsıra inne fı zalike le ayatil li kavmiy yü'minun
87. Ve yevme yünfehu fis suri fe fezia men fis semavati ve men fil erdı illa men şaellah ve küllün etevhü dahırın
88. Ve teral cibale tahsebüha camidetev ve hiye temürru merras sehab sun'allahillezı etkane külle şey' innehu habırum bima tefalun
89. Men cae bil haseneti fe lehu hayrum minha ve hüm min fezeıy yevmeizin aminın
90. Ve men cae bis seyyieti fe kübbet vücuhühüm fin nar hel tüczevne ila ma küntüm ta'melun
91. İnnema ümirtü en a'büde rabbe hazihil beldetillezı harrameha ve lehu küllü şey'iv ve ümirtü en ekune minel müslimın
92. Ve en etlüvel kur'an fe menihteda fe innema yehtedı li nefsih ve men dalle fe kul innema ene minel münzirın
93. Ve kulil hamdü lillahi seyürıküm ayatihı fe ta'rifuneha ve ma rabbüke bi ğafilin amma ta'melun
MEALİ
27 – NEML SÛRESİ
93 ayet olup Mekke döneminde inmiştir. İsmini, 18. ayetinde geçen ve 'Karıncalar Vadisi” anlamına gelen Neml kelimesinden almıştır. Kur'ân'ın önemini anlatıp şirki çürütür. Hz. Salih, Hz. Lut gibi nebîlerin tebliğlerine yer vermekle bunu pekiştirir, özelikle Hz. Süleyman'a fazla yer vermesiyle Hz. Peygamber (a.s.)'ın istikbalinin parlak olduğunu işaret eder. Surenin sonuna doğru müminlerin felahına, âhiret hayatına ve İslâm muhaliflerinin elebaşılarının helâk edileceklerine değinir.
Bismillâhirrahmânirrahîm.
1 – Tâ sîn. Şunlar Kur'ân'ın ve gerçekleri açıklayan kitabın âyetleridir.
2 – Müminler için hidayet, rehber ve müjdedir. [41, 44]
3 – O müminler ki namazı hakkıyla ifa eder, zekâtı verir ve âhirete kesin olarak iman ederler.
4 – Biz âhirete iman etmeyenlere yaptıkları işleri süsledik, o yüzden onlar körelmiş bir vaziyette bocalar dururlar. [6,110]
İnsanlara yaptıkları işlerin süslenmesi fiili, Kur'ân'da bazan Allah Teâlaya, bazan da şeytana izafe edilir. Birinci durumda her insanın kendi tercihi ile benimseyip yaptığı iş, Allah tarafından da güzel gösterilir, o bunu yapmaktan memnun olur. İkinci durumda ise yine insanın tercihi ile yaptığı iş şeytan tarafından güzel gösterilir.
5 – Onlara çetin bir azap vardır, âhirette ise en çok ziyana uğrayacak olanlar da onlardır.
6 – Fakat sana gelince, ey Resulüm hiç şüphe yok ki Kur'ân sana; her işi hikmet dolu olan, her şeyi mükemmel olarak bilen Allah tarafından verilmektedir. [6,115]
7 – Nitekim Resullerden olan Musâ da çölde geceleyin yol alırken ailesine: 'Durun, demişti, uzaktan bir ateş gördüm, oraya gideyim belki oradan yol hakkında bir bilgi alır, yahut hiç değilse bir ateş koru getirir de ısınmanızı sağlarım.”
Musâ (a.s.) Medyende 8 – 10 yıl kaldıktan sonra, ailesi ile Mısıra dönüyordu. Medyen, Hicazın kuzey batı tarafında yer alır. Hz. Musâ, Medyenden Mısıra doğru geliyordu. Sina yarımadasının güney tarafında bulunup Cebel-i Musâ da denilen Tur dağına varmıştı. Hz. Musâ'ya risalet verilen yer 1666 m. yükseklikte bir yer olup, orada 365'te Konstantin bir Kilise, ondan, iki asır sonra da Jüstinyen bir mânastır yaptırmış olup halen bu yapılar mevcuttur.
8 – Oraya varır varmaz birden şöyle nida edildi. 'Ateş mahallinde ve çevresinde bulunan kimselere feyiz ve bereket verildi. Âlemlerin Rabbi olan Allah yüceler yücesidir, bütün noksanlardan münezzehtir.” {KM, Tesniye 33,16; Çıkış 3,2}
Nidanın tamamlanmasından sonra son 'Sübhanallah” cümlesi, olayın büyüklüğüne hayret uyandırmakla beraber, Allah hakkında benzetme hatasına düşmemek içindir.
9 – 'Dinle Musâ! Ben, her şeye kadir, mutlak galip, her işi hikmetle dolu olan gerçek İlahım.
10 – 'Şimdi asânı yere bırak!” Bırakıp da onun çevikçe hareket eden bir yılana dönüştüğünü görünce derhal kaçtı, bir kere olsun, dönüp arkasına bile bakmadı. 'Korkma, Musâ! Çünkü Benim huzurumda resuller korkmazlar.” buyurdu.
11 – 'Benden korkanlar, zulüm ve günah işleyenlerdir. Fakat onlar da o fenalıktan sonra güzel işler yaparlarsa, onlara karşı da Ben çok affedici, geniş merhamet ve ihsan sahibi olarak muamele ederim.” [4,110]
12 – 'Haydi, elini koynuna sok! Şimdi çıkar: İşte kusursuz, pırıl pırıl ışık saçıyor. Böylece Firavun'a ve onun halkına göstereceğin dokuz mucizeye bu da dahil olsun. Hakikaten onlar yoldan tam çıkmış bir güruhtur.” [7,133; 17,101]
Bu dokuz mucize 7,133'de sayılmıştır: Asâ, parlak el, büyücülerin büyülerini bozmak, kıtlık, tufan, çekirge sürüleri, haşereler, kurbağalar ve kan.
13 – Mucize ve belgelerimiz bütün aydınlığıyla apaçık olarak onlara geldiğinde: 'Bu besbelli bir büyü!” dediler.
14 – Vicdanları onların doğruluğuna şahitlik ettiği halde,
sırf kibir ve haksızlık saikiyle, onları inkâr ettiler.
İşte bak da fesatçıların, bozguncuların âkıbetlerinin nasıl olduğunu gör!
15 – Biz Davud'a ve Süleyman'a ilim verdik. Onlar da: 'Bizi mümin kullarının çoğuna üstün kılan Allah'a hamd olsun” dediler.
16 – Süleyman Davud'a vâris oldu ve 'Ey insanlar, bize kuşların dili öğretildi
ve daha her şeyden bolca nasip verildi. Gerçekten bunlar âşikâr lütuflardır.” dedi.
Bu, veraset, nübüvvet ve hakimiyette yerine geçmektir ki bu Davud (a.s.) ın on dokuz oğlundan yalnız Süleyman'a (a.s.) nasib oldu. Süleyman'ın (a.s.) M.Ö. 965-926 arasında 40 yıl kadar hükümdarlık yaptığı söylenmektedir. Şimdiki Filistin, Ürdün ve Doğu Suriyede hüküm sürmüştür. Süleyman'ın (a.s.) kuş dili bildiği Tevratta yer almasa da İsrailoğullarının geleneklerinde yer almıştır (Jewish Encyclopadea XI, 439 ‘dan Tefhimu'l-Kur'ân).
17 – Günün birinde, Süleyman'ın cinlerden, insanlardan ve kuşlardan oluşan orduları toplanmış olup, hepsi birlikte, düzenli olarak kendisi tarafından sevkediliyordu.
Eski Ahit'te cinlerin Hz. Süleyman'ın (a.s.) ordusunda yer aldıklarına dair bilgi bulunmaz. Fakat Talmut'ta ve Yahudî Rabbilerin nakillerinde buna rastlanmaktadır (Jewish Encyclopadea, XI, 440). Bazı çağdaş tefsircilerin cinleri ve kuşları, bazı insan grupları diye tevil etmeleri kabul edilemez (Tefhim).
18 – Derken Karınca vadisine geldiklerinde, onları gören bir karınca: 'Ey karıncalar, haydin yuvalarınıza girin.
Süleyman ve orduları, sizi farketmeyerek ezip çiğnemesinler!” diye seslendi.
Karınca kıssası İsrail metinlerinde de yer almıştır. Fakat kıssanın devamında Süleymanın böbürlendiği, karıncanın da ona: 'Sen bir damladan yaratılmışsın” demesi karşısında mahcup olduğu ileri sürülür (Jewish Encyclopadea, XI, 440). Burada da görüldüğü gibi Kur'ân, diğer kutsal metinler karşısında hakem konumundadır, onlara karıştırılan beşerî ilaveleri düzeltmektedir. Buna rağmen bazı oryantalistler sıkılmadan, Kur'ân'ın bu tür kıssaları Yahudi rivayetlerinden aldığını iddia etmektedirler.
19 – Onun sesini işiten Süleyman tebessüm ederek:
'Ya Rabbî, dedi, beni nefsime öyle hâkim kıl ki gerek bana, gerek ebeveynime ihsan ettiğin nimetlere şükredeyim,
Seni razı edecek güzel ve makbul işler yapabileyim.
Bir de lütfedip beni salih kulların arasına dâhil eyle!”
20 – Bir de kuşları teftiş etti de: 'Hüdhüdü neden göremiyorum, yoksa kayıplara mı karıştı?” dedi.
21 – 'Kuvvetli ve geçerli bir mazeret ortaya koymadığı takdirde
onu şiddetli bir şekilde cezalandıracağım yahut boynunu keseceğim.”
22 – Derken, çok geçmeden Hüdhüd geldi: 'Ben, dedi, senin bilmediğin bir şeyi öğrendim ve sana Sebe'den önemli ve kesin bir haber getirdim.”
23 – Sebe halkını bir kadın hükümdarın yönettiğini gördüm. Kendisine her türlü imkân verilmiş.
Onun güçlü bir yönetimi olduğu gibi pek büyük bir tahtı da var.
Sebe halkı Güney Arabistan'da ticaretle uğraşan bir millet idi. Başkentleri, Yemen'in San'a şehrinin 55 mil kuzey doğusundaki Marib idi. Sebeliler, M.Ö. 1100 – 115 arasında bin yıl kadar bütün Arap yarımadasına hâkim olmuşlardı.
24 – Ne var ki onun da halkının da Allah'ı bırakıp güneşe ibadet ettiklerini gördüm.
Anlaşılan şeytan yaptıkları bu kötü işleri kendilerine güzel göstermiş ve onları yoldan çıkarmış, bu yüzden de hak yolu bulamıyorlar.
25 – Hâlbuki göklerde ve yerde gizli olan her şeyi açığa çıkaran, sizin gizlediklerinizi de açıkladıklarınızı da bilen Allah'a secde ve ibadet etmeleri gerekmez mi?
26 – Hâlbuki o en geniş hükümranlığın ve o en büyük Arşın Rabbi olan Allah'tan başka ilah yoktur.
27-28 – 'Bakalım, dedi Süleyman, doğru mu söyledin, yoksa yalancının teki misin, bunu anlayacağız.
Sen şimdi şu mektubumu götür, bırak onların yanına,
sonra onlardan biraz uzaklaş ve ne yapacaklarını gözle.”
29 – Kıraliçe: 'Değerli danışmanlarım! 'Bana çok önemli bir mektup gönderildi.”
30-31 – Mektup Süleyman'dandır ve 'rahman ve rahîm olan Allah'ın adıyla” diye başlayıp:
'Bana karşı kibirlenmeyin, itaat ve teslimiyet göstererek yanıma gelin!” diye devam etmektedir.
Müslimîn kelimesinin itaat ve iman etme olarak iki anlamı vardır. Bazı müfessirlere göre her iki anlam birden kasdedilerek 'İtaat ve iman etmiş olarak yanıma gelin” diye açıklamak da mümkündür. Süleyman'ın (a.s.) bu kıssası Eski ve Yeni Ahitte, Kur'ân'dakinden farklı ve daha geniş tarzda bulunur (I. Krallar, 10,1 – 29; II. Tarihler, 9,1 – 12; Matta, 12,43; Luka, 11,31). Yahudi rivayetlerinde maalesef Hz. Süleyman, değil bir Peygamber'e, hatta iyi bir mümine bile yakışmayan gurur, şehvet, putperestlik irtikâb etmekle itham edilir ve sadece bir kral olarak tanıtılır. Kur'ân, İsrail'in büyük şahsiyetleri lehindeki şahitliği ile Yahudilere pek büyük bir iyilik etmiştir ama onlar bunu takdirden geri durmuşlardır.
32 – 'Değerli danışmanlarım, bu mesele hakkında görüşlerinizi istiyorum. Pek iyi bildiğiniz gibi, sizi çağırmadan, size danışmadan hiç bir meseleyi hükme bağlamam.”
33 – Onlar: 'Biz güçlü, kuvvetliyiz, savaşçı milletiz.
Ama irade size aittir, değerlendirip münasip gördüğünüz emri verin” dediler.
34 – 'Doğrusu” dedi Kıraliçe, hükümdarlar bir ülkeye girince oranın düzenini altüst eder, halkının eşrafını da sefil ve zelil ederler.
Evet istilacılar hep böyle yaparlar.
35 – Bunun içindir ki, ben şimdi onlara bir hediye gönderip elçilerimin ne gibi bir cevap getireceklerini bekleyeceğim.”
36 – Elçi Süleyman'a gelince o, elçiye: 'Siz bana mal ile yardım mı etmek istiyorsunuz? Oysa Allah'ın bana verdiği nimetler sizin verdiğinizden daha hayırlıdır. Ama siz hediyenizle böbürlenirsiniz” dedi. {KM, I Krallar 10,1-13; II Tarih 9,1-12}
Allah'ın verdiği şeyler sadece dünyevî servet olmayıp, ona ilaveten iman, ilim, hikmet gibi faziletlerdir.
37 – 'Sen dön ve onlara de ki: Biz onların üzerine, karşı koyamayacakları ordularla yürüyeceğiz. Onları yurtlarından mağlup ve zelil olarak çıkaracağız.”
38 – Daha sonra Süleyman onların itaatlerini bildirmek üzere huzuruna geleceklerini öğrenince yanındaki danışmanlarına:
'Değerli danışmanlarım! Onların itaat içinde huzuruma gelmelerinden önce, içinizden kim onun tahtını bana getirebilir?” dedi.
39 – Cinlerden mağrur ve iddiacı bir ifrit: 'Ben, dedi, sen makamından kalkmadan, onu sana getiririm. Benim onu taşımaya gücüm yeter, hem de zayi etmeden güvenilir tarzda getirecek emin bir kimseyim.”
40 – Ama nezdinde, kitaptan ilim olan bir zat da: 'Ben, sen gözünü açıp kapamadan onu getirebilirim” derdemez,
Süleyman, Kıraliçenin tahtının yanıbaşında durduğunu görünce:
'Bu, Rabbimin lütuflarındandır. Bu şükür mü edeceğim, yoksa nankörlerden mi olacağım diye beni sınamak içindir. Şükreden sadece kendi lehine olarak şükreder.
Nankörlük eden ise bilmelidir ki Rabbim onun şükründen müstağnidir, şükrüne ihtiyacı yoktur, ihsan ve keremi boldur.” [41,46; 30,44; 14,8]
Hz. Süleyman'ın oturduğu Filistin ile Sebe arasındaki mesafe iki bin kilometreden fazladır. Allah Teâla mucize olarak, o mesafeden Kıraliçenin tahtını götürme imkanı vermiştir. Burada insanları, bu işin sırrını aramaya, bilim ve teknoloji yönünden incelemeye de gizli bir teşvik sezebiliriz.
41 – Devamla dedi ki: 'Şimdi o Kıraliçenin tahtını kendisinin tanıyamayacağı bir hale getirin, bakalım bunu bilecek mi bilemeyecek mi?”
42 – Süleyman'ın huzuruna girince ona: 'Senin tahtın da böyle midir?” diye soruldu.
'Sanki o!” dedi, zaten bize daha önce ilim nasib edildi; onun için de biz teslimiyet gösterenlerden olduk.”
Kıraliçe zeki ve tecrübeli biri olarak Süleyman'ı (a.s.) dikkatle inceleyip şunları tesbit etti. 1.Mektubunun değişik üslubu, Allah'ın adı ile başlaması. 2.Kıymetli hediyeleri kabul etmemesi. 3.Elçisinin onun hakkındaki iyi intibaları. Bunlar onu ziyaret etmesine sebep teşkil etti. Şahsen görüşünce onun şu özelliklerine de şahid oldu: 4.Tahtının getirilmesi mucizesi. 5-O dünya padişahının temiz, dürüst, mütevazi ve dindar bir insan olması.
43 – Öteden beri Allah'tan başka taptığı putlar, tevhid dinine girmesini engellemişti. Çünkü o kâfir bir millete mensup idi.
44 – Kıraliçeye: 'Buyurun, saraya girin” denildi. Sarayın eyvanını görünce, zemininde engin ve duru su olduğunu zannedip eteğini yukarı çekti. Süleyman: 'Bu, sırçadan yapılmış şeffaf bir saraydır.” Kraliçe:
'Ya Rabbî, dedi, Ben Sen'den başkasına ibadet etmekle kendime zulmetmişim,
Şimdi ise Süleymanla birlikte âlemlerin Rabbine teslim oluyorum.”
45 – Bir vakit Biz Semud halkına da, yalnız Allah'a ibadet edin diye çağrıda bulunmak için kardeşleri Salih'i gönderdik.
Çok geçmeden onlar birbiriyle çekişen iki bölük oluverdiler. [7,73-77; 11,61-68; 26,141-159]
46 – 'Ey halkım!” dedi, 'İyiliği bırakıp da neden kötülüğün çarçabuk gelmesini istiyorsunuz.
Niçin, merhametine nail olmak ümidiyle Allah'tan af dilemiyorsunuz?”
47 – 'Biz” dediler, 'senin ve sana bağlı olanların yüzünden uğursuzluğa uğradık.”
Salih: 'Uğursuzluk dediğiniz şey Allah katında takdir edilmiştir.
Doğrusu siz imtihana tutulan bir toplumsunuz” diye cevap verdi. [7,131; 4,78; 36,19]
48 – Şehirde dokuz çete vardı ki bunlar ülkede hep bozgunculuk yapar,
iyileştirme ve düzeltme adına hiç bir şey yapmazlardı.
49 – Allah'a yemin ederek aralarında şöyle anlaştılar:
'Geceleyin ona ve yakınlarına baskın yapıp hepsini öldürür,
sonra da sahip çıkan akrabalarına yakınlarının öldürülmesi esnasında hazır bulunmadığımızı bildirir ve biz gerçekten doğru söylüyoruz deriz.”
50 – Onlar bir tuzak kurdular, ama tuzaklarına karşı Biz de tuzak kurduk,
kendileri farkında olmadan onların tuzaklarını bozduk, onların planlarını altüst ettik.
51 – Bak işte onların tuzaklarının âkıbeti nasıl oldu!
Biz onları da kendilerine uyan toplumlarını da imha ettik!
52 – İşte onların, zulümleri sebebiyle ıssız kalmış, çökmüş evleri...
Elbette bunda bilen ve anlayan kimseler için ibret vardır.
53 – İman edip Allah'a karşı gelmekten sakınanları ise kurtardık.
54 – Lut'u da halkına resul olarak gönderdik.
O da onlara dedi ki: 'Siz göz göre göre pek çirkin ve hayasız bir iş yapıyorsunuz ha!” [7,80-84; 11,74-83; 15,57-77]
55 – Siz kadınları bırakıp şehvetle erkeklere mi yaklaşıyorsunuz?
Siz gerçekten ne cahil bir güruhsunuz öyle!” [26,165-166]
56 – Halkının buna karşı verdiği cevap sadece: 'Lut'u ve etrafındakileri şehrinizden kovun, çünkü onlar çok temiz insanlar, yanımızda kirlenmesinler(!)” demekten ibaret oldu.
İbn Abbas bu sözü onların alay etmek kasdıyla söylediklerini belirtmiştir.
57 – Biz onu, ailesini ve beraberinde olanları kurtardık.
Yalnız eşinin geride kalıp azaba uğrayanlardan olmasını takdir etmiştik.
58 – Üzerlerine öyle berbat bir yağmur indirdik ki!
Uyarılıp da aldırmayanların mâruz kaldıkları o yağmur ne fena bir yağmurdu!
59 – De ki: 'Hamd olsun Allah'a, selam olsun seçtiği kullarına. Allah mı hayırlı, yoksa Ona ortak saydıkları şeyler mi?
Burada Lut'un (a.s.) ikinci hitabesi başlıyor. Önce müminlere ilahî görgü kurallarından biri öğretilmek üzere, önemli konuşmalarına Allah'a hamd ve seçkin kullarına selam vererek başlamaları öğretiliyor.
Hz. Peygamber (a.s.) bu ayetin son cümlesini okuduktan sonra cevap olmak üzere: 'Hayır, Allah hayırlıdır, bakidir, yücedir ve uludur” derdi.
60 – O nesneler mi üstün, yoksa gökleri ve yeri yaratan ve gökten sizin için su indiren mi?
Öyle bir su ki Biz onun sayesinde gözleri gönülleri açan pek güzel bahçeler bitirmekteyiz.
Hâlbuki siz onun bir tek ağacını bile bitiremezdiniz.
Hiç Allah ile beraber başka tanrı mı olur?
Elbette olmaz! Ama onlar haktan sapan bir güruhtur. [43,87; 29,63; 39,9-22; 13,33]
61 – O nesneler mi üstün, yoksa yeri oturmaya elverişli kılan,
içinden yer yer ırmaklar akıtan ve oraya sağlam dağlar yerleştiren
ve iki denizin arasına bir engel koyan Allah mı?
Hiç Allah ile beraber başka tanrı mı olur?
Elbette olmaz! Ama onların çoğu bu gerçeği anlamıyorlar. [40,64; 25,53]
62 – O nesneler mi üstün yoksa çaresiz kalıp Kendisine yalvaran insanın duasını kabul edip sıkıntısını gideren ve sizi dünyada halifeler yapan Allah mı?
Hiç Allah ile beraber başka tanrı mı olur?
Elbette olmaz! Ne de az düşünüyorsunuz! [17,67; 16,53; 6,133, 165; 2,30]
63 – O nesneler mi üstün yoksa size karanın ve denizin karanlıklarında yol gösteren ve rahmetinin müjdecisi olarak rüzgarları gönderen mi?
Hiç Allah ile beraber başka tanrı mı olur?
Elbette olmaz! Allah, müşriklerin şirk koşmalarından münezzehtir. [16,6; 6,97]
64 – O nesneler mi üstün yoksa mahlukları ilkin yaratan, sonra da tekrar hayat veren
ve sizi gerek gökten gerek yerden rızıklandıran mı?
Hiç Allah ile beraber başka tanrı mı olur?
Elbette olmaz! De ki: 'Şerik iddianızda samimi iseniz delilinizi gösteriniz.” [85,12-13; 30,27; 86,11-12; 57,4; 20,54; 23,117]
Bu son bölümdeki ayetler sadece müşriklerin batıl inançlarını çürütmekle kalmıyor. Allah'ı inkâr edenlerin de iddialarını çürütüyor. Bulutların teşkil edilmesi, yağmurun damla damla ihtiyaç miktarı gönderilmesi, aynı toprak ve su ile beslenen ve esas yapıları aynı maddelerden oluşan tohum ve çekirdeklerden çok değişik binlerce çeşit bitkinin çıkarılması, onların çiçekleri, renkleri, desenleri, meyveleri, kokuları ile sergiledikleri ilim, hikmet, kudret ve san'at; yaratılışın, başlangıcından beri makrokozmoz ve mikrokozmoz evrendeki sistemlerde devam eden aksaksız nizam, azıcık aklı olanlara dahi bu nizamın sahibi tek Allah'ı tanıtmaktadır. Ayetler, insanı bu kabil tefekküre yöneltmektedir.
65 – De ki: 'gerek göklerde gerek yerde olanlardan hiç kimse gaybı bilemez, gaybı yalnız Allah bilir.”
Dolayısıyla, onlar ne zaman diriltileceklerini de bilemezler. [31,34; 6,59; 7,187]
66 – Fakat âhiretin varlığına dair bilgiler, kendilerine resulleri vasıtasıyla ulaşmaktadır.
Doğrusu onlar bundan şüphe içindedirler. Hayır, hayır onlar âhiretten yana kördürler. [18,48]
67 – Bunun içindir ki kâfirler: 'Sahi” dediler, 'biz de babalarımız da ölüp toz toprak olduktan sonra, biz mi diriltilip kabirden çıkarılacağız?”
68 – 'Bize de, daha önce babalarımıza da bu dirilme, vaad edilip durdu. Bu, önceki insanların masallarından başka bir şey değildir!”
69 – De ki: 'Hele dünyayı bir dolaşın da mücrimlerin âkıbetleri nasıl olmuş görün!”
70 – Sen onlardan ötürü sakın üzülme ve onların kuracakları tuzaklardan dolayı asla tasalanma!
71 – 'İddianızda doğru iseniz bu vaad ne zaman gerçekleşecek?” derler. [17,51; 29,54]
72 – De ki: 'Acele ile istediğiniz o azabın bir kısmı belki de ensenize binmek üzeredir.”
73 – Doğrusu senin Rabbin, insanlara karşı büyük lütuf sahibidir.
Fakat insanların çoğu O'na şükretmezler.
74 – Rabbin, onların gerek sinelerinin sakladığı, gerek açığa vurdukları her şeyi tamamen bilmektedir. [13,10; 207; 11,5; 27,25]
75 – Gökte ve yerde gizli hiçbir şey yoktur ki apaçık bir kitapta yer almasın.
76 – Bilesiniz ki bu Kur'ân, (Süleyman'ın bu kıssası gibi) hakkında ihtilafa düştükleri şeylerin pek çoğunu İsrailoğullarına anlatmaktadır. [19,34]
77 – Hem Kur'ân müminler için hidayet rehberidir, rahmettir.
78 – Senin Rabbin onların arasında hikmet ve adaletiyle hükmedecektir.
Gerçekten O, aziz ve alîmdir (mutlak galiptir, her şeyi hakkıyla bilir).
79 – O halde yalnız Allah'a güven, çünkü tuttuğun yol gerçekliği meydanda olan hak yoludur.
80 – Şunu bil ki sen, ne ölülere sesini duyurabilirsin, ne de arkasına dönüp uzaklaşan sağırlara bu dâveti işittirebilirsin.
81 – Sen körleri de sapıklıktan kurtarıp doğru yola getiremezsin.
Sen ancak ayetlerimize iman etmeye yatkın kimselere çağrını duyurabilirsin. Çünkü onlar hakka teslim olurlar.
82 – Kıyamet hakkındaki sözün gerçekleşme zamanı yaklaşınca onlara yerden bir dabbe (canlı) çıkarırız.
O da insanların bizim ayetlerimize, (özellikle kıyamete dair ayetlerimize) inanmadıklarını söyler. {KM, Vahiy 13,11}
Kıyamet alâmeti olan dabbe müteşabih bir kavramdır. Dilde, hafifçe de olsa hareket eden her şeye hatta tren, otomobil gibi cansız şeylere de denebilir. Fakat esas itibariyle canlılar hakkında kullanılır. Konuşma sıfatından dolayı çıkarılacak dabbenin insan olacağı söylenmiştir. Bu konudaki hadis-i şeriflerden birinin meali: 'Dabbetü'l-arz Musâ'nın asası, Süleyman'ın mührü yanında olarak çıkacak, mühür ile müminin yüzünü parlatacak, asâ ile kâfirin burnunu kıracak, insanlar sofraya toplanacak, mümin ve kâfir tanınacak.”
83 – O büyük duruşma günü, her ümmetten ayetlerimizi yalan sayan birer cemaat toplarız, onlar bir araya getirilip Allah'ın huzuruna sevkolunurlar. [37,21-22; 81,7]
84 – Nihayet hesap yerine vardıklarında Allah Teâla: 'Demek siz ayetlerimin ne olduğunu iyice anlamadan yalan saydınız öyle mi? Yoksa ne yaptınız?” [75,32; 77,34]
85 – İşledikleri zulüm yüzünden tehdit olundukları azap hükmü onlar hakkında gerçekleşti, onların artık konuşacak halleri kalmadı.
86 – Onlar anlamıyorlar mı ki Biz, insanların dinlenip sükunet bulmaları için geceyi, çalışsınlar diye de gündüz aydınlığını yarattık.
Elbette bunda iman edecek kimseler için ibretler vardır.
87 – Gün gelecek sura üflenecek, Allah'ın dilediği dışında, göklerde ve yerde olan herkes müthiş bir korkuya kapılacak.
Hepsi boynu bükük vaziyette O'nun huzuruna varacaklar. [17,52; 30,25; 70,43]
88 – Bir de o dağları görür, donuk ve hareketsiz sanırsın;
Oysa onlar bulutun yürüdüğü gibi yürümektedirler.
İşte bu, her şeyi muhkem ve mükemmel yapan Allah'ın sanatıdır.
Muhakkak ki O, sizin yaptığınız her şeyden haberdardır. [52,9-10; 20,105-107; 18,47; 81,3] {KM, Vahiy 6,14}
89 – Kim Onun huzuruna bir iyilikle gelirse, ona daha hayırlı bir mükâfat vardır.
Üstelik onlar o kıyamet gününün dehşetinden emin olacaklardır. [6,160; 21,103; 41,40]
90 – Kim de kötü işlerle gelirse, onlar da yüzükoyun ateşe yuvarlanırlar. Siz işlediklerinizin karşılığından başka bir şey mi bulacaktınız?
91-92 – De ki: Bana bu beldeyi muhterem ve mukaddes kılan ve her şey Kendisine ait olan Allah'a bir olarak ibadet etmem emredildi.
Keza bana Allah'a teslim olanların ilki olmam ve Kur'ân okumam da emredildi. Artık kim doğru yolu bulursa sırf kendisi için bulmuş olur. Kim de yoldan saparsa de ki: 'Ben sadece uyarmakla görevli elçilerden biriyim.” [106,3-4; 3,58; 28,3; 13,40]
Bu sure Mekki olup 'Önce en yakın akrabalarını uyar” buyruğunun bir uygulaması kabilinden, bu ayet Hz. Peygambere Mekkelilere şöyle demesini emrediyor: 'Allah can güvenliğinin olmadığı geniş Arap ülkesi ortasında Mekkeyi güvenli bir yer yaptı, bütün insanların kıblesi kıldı. Ama siz nankörlük edip başka putlara yönelseniz de, ben yalnız Ona kulluk ederim.”
Bu sure indirildiğinde Hz. Peygamber (a.s.) ın bu derecede yalnız iken, müteakip ve son ayet olan 93. ayette istikbal hakkında kuvvetli bir garanti verilmesi, o tarihten itibaren İslâmın dünyanın her tarafında gittikçe güçlenerek yayılması, Kur'ân'ın her şeyi bilen Allah tarafından gönderildiğinin kesin bir delilidir.
93 – De ki: 'Hamd O Allah'a olsun ki size er geç alametlerini gösterecek
siz de onları tanıyacaksınız. Senin Rabbin, sizin yaptıklarınızdan habersiz değildir.” [41,53]